Podium voor talent of…?
Door: Angelique Coljee, student communicatiemanagement aan de Hogeschool Utrecht (zie ook LinkedIn profiel)
Strip: Patricia Bouwhuis (Moeder van een zoon met Asperger)
De mediaberichten over mensen die gediagnosticeerd zijn met autisme en succesvol zijn in hun werk nemen in vogelvlucht toe. Wat ligt hieraan ten grondslag? Zijn het alleen voordelen of zijn er ook valkuilen? Je leest het in onderstaand relaas waar we bekende mensen met autisme onder de loep nemen en waarin meerdere ervaringsdeskundigen aan het woord komen.
Social media generatie
Het digitale tijdperk 3.0 doet bijna zijn intrede en we kunnen ons nog nauwelijks indenken hoe het voelde om op vakantie te gaan zonder mobiele telefoons. Geen stress en gezellig met elkaar afstand nemen van een druk jaar. We zochten een telefooncel als we contact wilden opnemen met het thuisfront. Hoe anders is dat vandaag de dag, wanneer we onze vakantiebestemming uitzoeken op de beschikbaarheid van wifi?
Deze social media generatie kenmerkt zich door een enorme behoefte om altijd verbonden te blijven. Tegelijkertijd verwachten wij eerlijkheid en transparantie van bedrijven en kijken we kritisch naar nieuws dat gepost wordt, want we zijn ons bewust van de manipulaties van foto’s en artikelen die ook plaatsvinden. Hoe is dit voor mensen met autisme, die door social media gemakkelijker contact kunnen maken met anderen, maar bij wie ook verslaving en problemen met privacy op de loer liggen?
Autistisch talent
Overprikkeling en het gevoel hebben van alles op de hoogte gehouden te willen worden. Het is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Maar hoe gaan mensen met autisme hiermee om? Juist zij hebben behoefte aan structuur en duidelijkheid. De afgelopen maanden was er in de media een explosie aan reacties op programma’s als “Het is hier autistisch!” en “Talent: Autisme”. In het programma Talent werd Laura Brouwers geïnterviewd. Laura is een dame met een stoornis in het autisme-spectrum die zeer succesvol is geworden met haar Instagramaccount “Cyarine”. Instagram is een platform waar foto’s op geplaatst worden, begeleid met een stukje tekst en hashtags met verwijzingen. Laura heeft door haar autisme en oog voor detail een groot tekentalent ontwikkeld en plaatst tekeningen online van meisjes en jonge vrouwen. Haar stijl is uniek en wereldwijd heeft ze meer dan 1,2 miljoen volgers. Instagram wordt vandaag de dag ook vaak ingezet door bedrijven om hun producten te promoten. Zo heeft Laura ook een aantal sponsoren aan zich weten te binden. Ze heeft vooral kledingmerken die zich richten op jongeren als sponsoren, omdat ze dezelfde doelgroep als Laura willen bereiken. Laura kan me haar talent inmiddels in haar eigen inkomen voorzien. Een aantal jaren terug was dit nog ondenkbaar; Laura kon niet meer deelnemen aan regulier onderwijs, was eenzaam en therapeuten voorspelden dat zij niet zelfstandig zou kunnen functioneren.
Maar niet alleen Laura is succesvol. Ook de autistische Jelle Bakker heeft succes met social media. Hij heeft een succesvol YouTube kanaal onder de naam “Jelle’s Knikkerbanen”. YouTube is een bekende zoekmachine waar allemaal filmpjes op staan.
De filmpjes van Jelle gaan over zijn fascinaties voor knikkerbanen en hij heeft inmiddels meer dan 100.000 volgers die zijn kanaal volgen en met Jelle deze fascinatie delen. Jelle genereert met zijn YouTube kanaal een bovenmodaal inkomen. Niet mis!
Op mijn vraag of (social) media bijdragen aan de succesvolle profilering van mensen met autisme antwoordt Carlo Post, oprichter van de LinkedIn groep “Autisme Ten Top” en zelf gediagnosticeerd met autisme: “De grote kracht van social media voor mensen met een vorm van autisme ligt in het gegeven dat zij de mogelijkheid hebben om zich van hun sterke kant en met hun kwaliteiten te profileren zonder dat er expliciet face-to-face contact is”. Als voorbeeld noemt hij zijn eigen LinkedIn groep “Autisme Ten Top-Netwerk” (voor hoger opgeleiden red.), die eind 2008 tien leden kende en inmiddels is uitgegroeid naar ruim 4200 leden. LinkedIn is een netwerk om in contact te raken en te blijven met zakelijke contacten. Het wordt gebruikt voor arbeidsmarktcommunicatie, je kunt lid worden van groepen, je kunt mensen aanbevelen of je kunt aanbevolen worden (online CV). Daarnaast heeft Post met de beeldvormingscampagne “Autisme en werk” cross-overs gemaakt naar de website “autisme ten top”.
Ook Anne van de Beek, succesvol ondernemer en zelf autistisch, is overtuigd van de kracht die social media kan hebben voor mensen met autisme: “Op social media is het makkelijker om een eerste stap te maken om iemand te leren kennen. Ik heb er veel kunnen oefenen met wat acceptabel is, zonder dat het veel gevolgen had als ik de plank missloeg. Via de computer mist de non-verbale informatie vaak en dat is een kanaal minder dat ik in de gaten hoef te houden. Daardoor kost het me minder energie om op die manier contact te maken”.
Shocking
Social media netwerken en communities zijn dynamisch en de interactie tussen gebruikers zorgt voor beïnvloeding van elkaars mening, houding en gedrag. Dat kan positief zijn, maar kan ook leiden tot negatieve maatschappelijke effecten als verslaving en het dilemma van privacy en openbaring van identiteit. Want juist voor mensen met autisme liggen er ook valkuilen op de vloer zoals teveel uren spenderen op social media. Zo geeft een moeder van een zoon met Asperger aan dat haar zoon – als hij de kans krijgt – de hele dag afgeleid wordt door filmpjes op YouTube en zich niet kan concentreren op zijn (huiswerk)taken.
Maar ook de bescherming van de privacy en openbaring van de identiteit moeten niet uitgevlakt worden. Mensen met autisme nemen taal heel letterlijk op, waardoor ze onhandig uit de hoek kunnen komen en niet begrepen worden. Of ze nemen iemand in vertrouwen die ze niet kennen. Pesten of misbruik liggen dan al snel op de loer. Zeker als een profiel openbaar staat. Daarom is het altijd raadzaam om ouders of een coach mee te laten kijken bij het online gedrag van iemand met autisme.
Door eerder genoemde tv-programma’s komen mensen met een Autisme Spectrum Stoornis de laatste tijd vaak positief in de media. Niet overal wordt positief gereageerd op de manier waarop mensen met autisme nu geprofileerd worden. Mensen die een stoornis hebben in het autistisch spectrum hebben met elkaar gemeen dat zij moeite hebben met communiceren, verbeelding en sociale omgang. Door het beeld in de richting van het talent van iemand met autisme te schuiven ontstaat de indruk dat het “allemaal wel meevalt”. Is dat zo? Ik stel deze vraag aan Sam Peeters, bekend blogger in België en ervaringsdeskundige:
“De programma’s “Talent” en “Het is hier autistisch!” zijn in België ook bekeken. Los van de discussie of Filemon Wesselink nu wel of geen autisme heeft (velen hier vermoeden van niet), waren velen toch geshockeerd over het beeld dat hij gaf van het diagnoseproces en wat mensen met autisme al dan niet kunnen of welke last ze ervaren. Ook het televisieprogramma “Talent” geeft de indruk dat autisme eigenlijk wel meevalt en zelfs een stuk van een talent is. Dat geldt uiteraard niet voor iedereen. In zijn boek “Autisme is niet blauw” hekelt Peter Vermeulen ook deze (scheve) beeldvorming over autisme.”
Als ik alles zo eens na ga dan ben ik ervan overtuigd dat social media zeker kan bijdragen aan de vaardigheden van mensen met autisme met een gemiddelde tot hogere begaafdheid. Met name het vermijden van face-to-face contact en de tijd krijgen om woorden op papier te zetten is voor veel mensen met autisme prettig. Maar laten we wel oog houden op de valkuilen. Er zijn genoeg schrijnende gevallen van mensen met autisme die zijn doorgeslagen in hun patronen en in het geval van internet en social media verslaving het huis niet meer uit komen, afspraken vergeten en het dag- en nachtritme door elkaar gooien. Als er oog is voor de valkuilen in combinatie met goede begeleiding dan kan iemand met autisme van zijn passie zeker zijn vak maken.