Inleven lukt bijna niemand echt

Door: Mariëlle Brink

Een van de grote misverstanden over mensen met autisme is, dat zij zich niet kunnen inleven in anderen. Een onjuiste veronderstelling. En hoe zit het eigenlijk met mensen die geen autisme hebben? Gaat het bij hun wel vanzelf? Of reageren zij ‘sociaal wenselijk’ en is dit simpelweg door iedereen geaccepteerd?

Inleving als schijnvertoning

Het verschil zit misschien niet in de mate van inleving, maar in de wijze waarop het gesprek erover wordt gevoerd. Iemand zonder autisme hoort bijvoorbeeld een verdrietig verhaal van een collega en zegt dan heel gepast: ‘Wat erg voor je! Ik ben er voor je, zeg het maar als ik iets kan doen’. De verdrietige collega voelt zich gesteund en denkt: wat een fantastische collega heb ik toch, ik kan alles met hem/haar delen. Hoe sociaal is dit nu werkelijk? Regelmatig worden mensen teleurgesteld als ze dan een echte hulpvraag stellen. ‘Wil je vandaag mijn hond uitlaten, want ik moet naar een begrafenis’, kan zomaar stuiten op een afwijzend antwoord: ‘Wat jammer nou, ik kan vandaag niet. Maar ik ben er voor je hoor!’ Niet dus. Mensen zonder autisme lijken wel geaccepteerd te hebben, dat sociaal wenselijke gesprekken niet altijd sociaal zijn. En dat inleving een schijnvertoning kan zijn.

En dan proberen mensen zonder autisme aan mensen met autisme te leren hoe zij zich kunnen aanpassen aan de ‘normale’ wereld? Willen mensen zonder autisme dan dat iedereen gewoon meedoet aan een norm die niet altijd geldt? Een waarde die soms wel gemeend wordt en soms niet? Hoe complex!

Soms wel, soms niet

Zeker voor mensen met autisme. Wat is de boodschap van mensen zonder autisme aan mensen met autisme eigenlijk? Dat zij moeten aanvoelen wanneer je wel of geen emotie toont? Dat je dit soms wel doet en soms niet? Terwijl je inleven in emoties van anderen, zeker als zij van heel diep komen, vrijwel voor iedereen ontzettend moeilijk is. Daarom zeggen mensen zonder autisme tegen elkaar dat ze blij moeten zijn, dat ze nog twee gezonde kinderen hebben als er eentje is overleden. Hoe sociaal is dat? Zij leven niet mee, maar willen eigenlijk dat je ophoudt met het delen van je rouw en dat je ‘je zegeningen telt’. Terwijl jij nog jaren wilt praten over je verlies. Je moet voldoen aan hun verwachtingen, zodat zij weer normaal kunnen leven. In een wereld vol schijninleving. Want stel je voor, dat je hen nog jaren meetrekt in jouw verdriet…

De relatie zelf of de uiting ervan?

De onderliggende emotie van mensen zonder autisme om dit te accepteren is, dat zij in dit soort schijngesprekken wel de pogingen ervaren om de relatie in stand te houden. En de relatie houden kan belangrijker zijn dan de diepere verbinding te voelen. Uitingen van vriendschappelijk contact, kunnen best heel onecht zijn.

En echt zijn is waar mensen met autisme nu juist heel goed in zijn. Authentiek kun je het noemen. En ja, soms onaangepast dus. Maar wat is nu de werkelijke behoefte van mensen in hun relaties met anderen? Echtheid, puurheid, zuiverheid, eerlijkheid. Vreemd, dat dit dan niet de norm is, toch?

Eerlijkheid als nieuwe norm

Wat voor iedereen het beste zou zijn, is oprechtheid. Het is toch prima om te zeggen dat je iets niet voelt, maar wel hoort of ziet dat de ander verdrietig is? Dit geeft zelfs steun, want je voelt je niet bedrogen, maar eerlijk benaderd.

Dus ga jij voor echte vriendschap of voor het hebben van een ‘sociale’ kring?

Veel mensen met autisme zijn juist heel goed in het voelen van echte inleving. Het verschil is, dat zij zich niet laten horen als ze het niet voelen. Wel zo oprecht. Of ze tonen niet-gevoelde inleving, omdat zij denken dat het hoort. Precies zoals zij hebben geleerd of afgekeken van mensen zonder autisme.

Maar zij kunnen er echt zijn, als ze het wel voelen. Of als de relatie toch al belangrijk was. Hierin hebben mensen zonder autisme dus iets te leren: eerlijkheid als nieuwe norm voor oprechte vriendschappelijke relaties.

3 gedachten over “Inleven lukt bijna niemand echt”

  1. Dit verhaal is heel belangrijk om te delen, ik ben het er zo mee eens. Heel goed geschreven. Eerlijk en oprecht reageren vind ik zoveel mooier dan de holle frases die mensen zonder autisme vaak uiten in de omgang met anderen. Gelukkig zijn er ook veel mensen zonder autisme ook oprecht in hun medeleven/inleven.

  2. Wat een slecht stuk. Vol rare aannames, generalisaties, geschreven door iemand die volgens mij sociale relaties niet helemaal begrijpt. In alles klinkt voor mij een soort van verongelijktheid door. Ik vind er op zich niks mis mee om datgene te zeggen wat je daadwerkelijk meent, dat geldt voor iedereen, autist en niet-autist. Maar, if you can’t say something nice, don’t say anything at all. Gaan zeggen dat je iemand’s verdriet niet voelt, zou voor mij echt betekenen dat ik je uit mijn cirkel van vertrouwelingen/hechte vrienden stoot. (tip voor de auteur: hou het bij jezelf)

    1. Hoi saffron, ik geloof niet dat het de bedoeling was van Marielle om te generaliseren of rare aannames te doen. Ben nu 51 en begrijp pas sinds kort wat er met sociaal wenselijk gedrag word bedoeld. Ik denk dat een hoop mensen met autisme de taal erg letterlijk nemen en daar naar willen handelen. Als mensen bijvoorbeeld vragen, hoe gaat het met je en vervolgens totale desinteresse tonen bij een antwoord daarop is dat verwarrend. Waarom iets vragen wat je geen eigenlijk niet interreseert? Als kind vroeg ik mijn moeder daar uitleg over. Ze zei: dat zijn beleefdheidsvormen. Totaal in verwarring was mijn wedervraag, maar dat is toch juist heel onbeleefd. Als iemand zegd , we bellen nog wel, dan ben ik meestal degene die belt. Als je niet van plan bent te bellen, waarom zou je dit dan zeggen en wat is hier beleefd, sociaal of vriendelijk aan. Als ik zeg ik bel je, die ik dat. Als ik je vraag hoe het is, neem ik de tijd voor je antwoord en als daar geen tijd voor is neem ik later contact met je op. Ik begrijp dat en hoop mensen om mij heen aan de andere omgangsvormen zijn gewend en dat blijft (voor mij) redelijk verwarrend. Als ze zich er prima bij voelen ben ik de laatste die daar iets over wil zeggen. Vind het voor mezelf en naar andere toe fijner dit op mijn manier te doen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *