Mijn beperkte inlevingsvermogen

Door: Fabienne Hendriks

Onderstaand verhaal is waargebeurd en ik ben er zeker niet trots op, maar heb het ook absoluut niet met opzet gedaan. Hopelijk geeft het wel een beetje een beeld van de problemen en frustraties die wederzijds kunnen ontstaan vanwege beperkt inlevingsvermogen.

“Het was november 2012, de dag van de bruiloft van mijn schoonzus. Na een lange vermoeiende (maar ook leuke) dag vol indrukken, drukte en harde muziek stonden we op het punt om met mijn schoonouders naar huis te gaan. Na een paar minuten rijden kwamen we bij mijn schoonouders thuis aan. We bleven slapen, want een rit naar huis duurde nog twee uur en dat was te lang. Goed en wel thuis werd al gauw duidelijk dat mijn schoonvader zich erg onwel voelde, hij kreeg bijna geen lucht meer. Mijn schoonvader had in 2005 een herseninfarct overleefd en was hierdoor halfzijdig verlamd en kon niet meer praten, op een paar woordjes na. Ook had hij in zijn kinderjaren polio gehad waardoor hij zijn borstkas niet kon bewegen en dus enkel via zijn buik kon ademen. Tijdens zijn laatste levensjaren heeft hij ook frequent longontstekingen gehad, dus we vreesden nu dat hij weer een hevige longontsteking onder de leden had. Het was inmiddels al na middernacht toen de ambulance bij ons huis arriveerde en mijn schoonvader meenam naar het ziekenhuis. De weken daarna heeft hij aan de beademingsapparatuur gelegen en als snel werd duidelijk dat we ons moesten voorbereiden op een afscheid. 

Dat afscheid kwam sneller dan verwacht toen ze hem van de beademing hadden afgehaald. De hele familie was bij elkaar en iedereen was intens verdrietig. Behalve ik. Ik voelde dat verdriet niet, hoe hard ik ook mijn best deed. Ik vond het uiteraard heel erg, want mijn schoonvader en ik deelden een speciale band, maar intens verdrietig was ik niet. Huilen heb ik dan ook nagenoeg niet gedaan, wellicht tot verbazing of ergernis van de rest van de familie. Toen mijn schoonvader overleed heb ik heel bewust wat tranen kunnen produceren, ik kon het immers niet maken om niet te huilen…

De dagen die volgden waren voor mij slopend en frustrerend. Alles stond in het teken van mijn schoonvader en zijn dood. Verhalen over vroeger werden met een lach en traan verteld, gedichten zouden worden voorgedragen, bloemen moesten er uitgezocht worden en de crematie moest geregeld worden. Omdat het mij allemaal teveel werd, ben ik met de trein naar huis gegaan en heb ik mijn man en zijn familie letterlijk achtergelaten. Ik had er genoeg van, ik wilde rust en geen verdriet dat ik zelf toch niet voelde. Thuis aangekomen heb ik verder weinig meer gedacht aan de dood van mijn schoonvader. Ik ben verder gegaan in huis met de dingen die ik niet had kunnen doen vanwege het sterfgeval. Mijn planning liep dus achter en daar baalde ik meer van. 

Op de crematie zelf heb ik wel kunnen huilen, maar niet vanwege de dood van of nagedachtenis aan mijn schoonvader, maar vanwege muziek die was uitgekozen om de ceremonie te ondersteunen. Door het horen van de muziek werd ik emotioneel en liet ik mijn tranen de vrije loop. Gelukkig ook maar, anders had ik het waarschijnlijk gedurende de hele plechtigheid kurkdroog gehouden. Na de crematie zijn we nog een paar dagen bij mijn schoonmoeder gebleven om vervolgens weer ons eigen leven op te pakken thuis.

Het zat me niet lekker dat ik zulk afwijkend gedrag vertoonde (in vergelijking met de rest) en ik vroeg me ook af of ik wellicht geen gevoel meer kon ervaren voor mensen? Waarom vond ik alles zo overdreven? Waarom kon ik niet begrijpen dat mensen hun verdriet op deze manier uiten met elkaar? Waarom vond ik het niet nodig om gedichten te verzinnen en mooie bloemstukken uit te zoeken voor iemand die mij wel dierbaar was? Waarom was ik zo koel en afstandelijk? 

autspoken-verdriet

Ik heb toen de moed verzameld om dit aan mijn man te vertellen, die er gelukkig op een normale manier mee om wist te gaan. Ondanks zijn eigen verdriet. Hij begon over de dood van mijn hond, in 2010. Hij confronteerde mij met mijn intense verdriet, mijn hevige paniekaanvallen, mijn ontroostbaarheid, de grote leegte en de eenzame momenten die ik heb ervaren na haar dood. Ik voelde de heftigheid van emoties in mij, toen mijn man over de dood van mijn hond begon. Tranen liepen weer over mijn wangen. Ja…als de dag van gisteren kon ik mij dat nog herinneren. En plots viel het kwartje…en wist ik waarom deze mensen zo intens verdrietig waren om het verlies van mijn schoonvader…”

Schuldgevoelens

Ik heb me daarna nog lang schuldig, verdrietig en onnozel gevoeld. Boos was ik ook, op mezelf, omdat ik niet instaat was geweest om te begrijpen dat de dood van mijn schoonvader dezelfde emoties teweeg had gebracht als de emoties die ik had ervaren bij de dood van mijn hond. Nu is mijn band met dieren veel intenser dan de band met mensen, maar dan nog. De enige persoon bij wie ik ooit heb gehuild tijdens de begrafenis, was mijn eigen opa. Voor de rest heb ik nooit echt een emotie gevoeld bij iemand die overleden is en dat betreur ik wel, met name voor de nabestaanden. Kennelijk mis ik dan toch dat stukje inlevingsvermogen om mij voor te kunnen stellen hoe iemand zich op zo’n moment moet voelen, zeker als het een, voor mij, onbekend gevoel is en ik geen ervaring of link met dat gevoel heb.

En zo zijn er nog veel meer verhalen die ik zou kunnen schrijven over de frustraties die ik bij anderen opwek vanwege mijn beperkte inlevingsvermogen. Belangrijkste voor mij is dat ik blijf communiceren met mensen hierover en duidelijk aangeef dat het niet onwil maar onkunde is dat ik bepaalde dingen niet zie of niet voel en daardoor een afwijkende reactie of afwijkend gedrag vertoon. En dat ik elke dag opnieuw mijn best doe om dingen juist wel te zien en gepast te reageren, want het laatste dat ik wil is iemand pijn doen of kwetsen…

8 gedachten over “Mijn beperkte inlevingsvermogen”

  1. Ik denk dat veel meer mensen het kurkdroog zouden houden als er geen muziek zou zijn op een begrafenis. Juist de muziek is bedoeld om je ‘aan te zetten op verdriet’. Ik vraag me altijd af of mensen daadwerkelijk huilen om de overledene of gewoon omdat zij geraakt zijn en aan (eigen) ander verdriet worden herinnerd. Het valt me op, dat mensen met autisme vaak ‘zuiver’ willen zijn in wat ze tonen aan gevoel. Maar laat je niet gek maken: ook mensen zonder autisme voelen niet altijd de ‘zuivere’ pijn over degene die overleden is als zij de begrafenis bezoeken. Dat lijkt me juist heel normaal. Als iemand dichtbij je heeft gestaan en als je iemand echt gaat missen, komen de emoties vanzelf. Daarom kan rouw ook zo lang duren: de momenten van besef dat iemand er niet meer is, overvallen je dan op momenten dat het niet uitkomt. Op je werk of tijdens een verjaardag ofzo. En dan merk je aan reacties van anderen, dat zij er niet zoveel mee kunnen. Want je ‘hoort’ te rouwen na het overlijden. Als je jaren later ineens wordt overvallen door gemis, is dat ook weer gek als het op een ‘gek’ moment is. Weet je? Ik zou het leuk vinden als mensen zonder autisme hier eens eerlijk op reageren!

  2. Wat een mooi stuk om te lezen. Ik ben dan weer licht jaloers omdat ik als – normaal mens- te inlevend ben. Dat is vaak erg ongemakkelijk. Soms stel ik me dan erg zakelijk op of afstandig want ik moet flink zijn. Voor wie eigenlijk? Waarom mag ik mezelf niet zijn? Wees jezelf daarin knap dat je het zo goed omschrijf. Heel herkenbaar voor een pedagogisch werker en een leer moment dank je

    1. Dank je Geert. Ik denk dat het voor veel mensen een moeilijk punt zal blijven. We tonen onze affecties immers op onze unieke manieren. En wie bepaalt eigenlijk welke manier nu de juiste manier is? Voor mijzelf was deze ervaring ook een leermoment en daarom deel ik hem graag. Warme groet, Fabienne

  3. Prachtige reactie Geert. Zo zie je maar, dat ook niet-autisten soms ‘toneelspel’ spelen omdat het anders ‘ongepast’ is of niet uitkomt. De oprechte dialoog hierover is zo belangrijk. In plaats van etiketjes ‘normaal’ en ‘autistisch’ het enige etiket ‘mens’. Wat zou dat schelen!

    1. Bij mij is het andersom. Een soort leukemie (CMML) waarvan onbekend is wanneer het acuut wordt, wat levenseinde betekend. “Op momenten dat het niet uitkomt” inderdaad, dan overvallen mij de emoties. 78 jaar bijna zonder traan alles meegemaakt en nu biggelen ze gemakkelijk, die tranen. Het me realiseren dat ik dit en dat niet meer zal meemaken, Grrr.
      Ga al een beetje dood bij die gedachten … Dat gevoel kan ik niet even aan iemand uitleggen. De mensen om me heen vertel ik alleen dat er zóveel door mijn kop gaat. Er zijn ook geen woorden voor die gevoelens in onze taal. Toch is het mooi om roerend een achterkleinkind in onbevangenheid bezig te zien, steeds weer. Zo bereid ik me voor op de dood en het onvermijdelijke daarvan. Het is mooi om dit bewust te kunnen beleven.
      Mar Wanrooij, 25-11-2016 (Asperger)

      1. Dank je wel voor je mooie bijdrage Mar. Voor jou is het dubbel zo moeilijk, gezien het feit dat je CMML hebt! Respect voor jou, dat mag gezegd worden. Fijn dat je wel intens kunt genieten van je achterkleinkind…dat dit voor jou als helend werkt om je voor te kunnen bereiden op het afscheid. Ik wil je graag een welgemeend hart onder de riem steken en ik hoop dat jouw omgeving dit ook voor je zal doen. Lieve groet, Fabienne

  4. Jeetje Mar, kippenvel bij het lezen van je verhaal. Inderdaad, geen woorden in onze taal hiervoor. Ik kan alleen maar hopen dat je nog een tijd kunt genieten van je achterkleinkind. En laat die tranen maar biggelen, ook als het ‘niet uitkomt’. Jouw reactie laat me realiseren, dat het eigenlijk altijd wel uitkomt. In het moment, echt en oprecht. Wat anderen daarmee doen is aan hun. Dank voor het delen, waardevol.

  5. Hallo Fabienne,

    Ik herken me heel wat in jouw verhaal.
    Een tiental jaar geleden overleed er een collega op 55- jarige leeftijd.
    Toen ons dit werd meegedeeld barstten de meeste collega’s in tranen uit en hadden het moeilijk om hun werk verder te zetten.
    Ikzelf bleek de enige die zowat geen reactie vertoonde, het drong nt direct tot me door. Het feit dat ze na een hartinfarct er een ongezonde levensstijl op na hield en ze mss zelfmoord had gepleegd wegens depressieve gevoelens maakten dat ik haar overlijden makkelijk(er) kon plaatsen.
    Er waren momenten op het werk dat ik een grapje uithaalde omdat ik soms vergat dat we hoorden te rouwen.
    Mijn diensthoofd heeft me bij haar geroepen omdat ik es moest uitleggen waarom ze bij mij nog geen emoties en tranen had bemerkt…
    Op de begrafenis heb ik wel tranen met tuiten geweend omdat ik de omgeving, muziek, teksten…aandoenlijk vond.
    Daarmee leek mijn diensthoofd tevreden te zijn, ik had emoties getoond…
    In die tijd kon ik zelf nt verklaren waarom ik anders reageerde dan mijn collega’s, ik vond mijn gedrag nt meteen abnormaal. Maar met mijn diagnose ASS begrijp ik nu beter dat mijn reactie ‘anders’ was en voor hen moeilijk te begrijpen was.

    Groetjes,
    Bieke

Laat een reactie achter aan Mariëlle - mede initiatiefnemer Autspoken Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *